Ülke Hakkında Kısa Bilgi COĞRAFİ KONUMU Türkmenistan Orta Asya’nın kuzey bölgesinde yerleşmektedir. Türkmenistan’ın kuzeydoğusunda Özbekistan, kuzeybatısında Kazakistan, güneyinde İran, güneydoğusunda Afganistan ve batısında Hazar denizi bulunmaktadır. Ülkenin toplam yüzölçümü 491.2 bin km² olup, kuzeyden güneye kadar olan uzunluk 650 km, batıdan doğuya kadar olan uzunluk ise 1110 km’dir. Türkmenistan’ın kuzey ve merkezi kısmını Turan çukurelinin kumlu çöllüğü - Merkezi ve güneydoğu Karakum tutmaktadır. Ülkenin güney ve güneydoğusunda dağlar bulunmaktadır. Türkmenistan’ın en yüksek noktası Köytendağ dağındadır (3139 metre), en alçak noktası - Akçakaya çukurudur (-81 metre). Türkmenistan topraklarında eski ticari yolarının kesişmiş olması tarihten de bellidir ve bunların birisi de “Büyük İpek Yoludur” İKLİM Türkmenistan yazın yakıcı ve kuru sıcak, sonbaharda serin ve nemli, kışı ise az karlı olmak üzere karasal çöl iklimine sahiptir. Kış dönemi, ülkenin güneydoğu ve güneybatı bölgelerinde en az bir ay, ancak kuzey ve kuzeydoğu bölgelerinde yaklaşık dört ay devam etmektedir. Ocak ayının ortalama sıcaklığı ülkenin kuzeydoğusunda -6ºC iken, güneydoğu ve güneybatıda +3°С ile +5°С arası değişmektedir. En sıcak ay olan temmuz ayında ise +25° ile +32°C’nin üzerine çıkmaktadır. Türkmenistan, yağışların yetersiz olduğu bölgedir. Genel olarak yıllık düşen yağış miktarı 150 mm’yi geçmemektedir. Aral altı bölgelere ve Karaboğaz körfezi yaklaşık 100 mm, аncak dağlı bölgelere 350 mm yağış düşmektedir. Bu sebepten tarımın gelişimi yapay sulamalarla temellendirilmiştir. BEYAZ BAŞKENT – АŞKABAT Aşkabat şehri 1881 yılında kurulmuştur. Köpetdağın eteklerinde yerleşen bu şehir, ülkenin de en büyük şehridir. Kendi idari statüsü nedeniyle başkent vilayete eşdeğer kabul edilmiştir. Şehir kendi içerisinde beş ilçeye ayrılmaktadır. Aşkabat, ülkenin idare, ilim, endüstri ve kültür merkezidir. Burada eğitimsel, bilimsel ve entelektüel iş imkânları oluşmuş, ulaşım ve iletişim sistemleri ile ticaret, turizm, eğlence ve hizmet sektörleri gelişmiştir. Beyaz mermerli başkent Aşkabat günümüzde, idari binaların, konut evlerin, müzelerin, tiyatroların, üst sınıf otellerin, parkların ve azametli heykellerin olağanüstü güzellikleri ile misafirleri büyülemektedir. Aşkabat’ta şimdiden pek çok bakanlığın, genel müdürlüğün, yüksek öğrenim kurumunun ve konut evlerin adeta mimari topluluğu andıran yüksek konforlu ve sosyo-kültürel açıdan iyi planlanmış binaları inşa edilmiştir. 2008 yılında şehrin en önemli görülmeye değer şeylerinden biri Guinesse rekorlar kitabına girmiştir. Bu şey, ulusun yeniden canlanışı ve ahlakı, vatanseverliğin kanıtı, namusu ve gururu, devlet sembolü olan Türkmenistan’ın devlet bayrağının gururla dalgalandığı 133 metrelik bayrak direğidir. Türkmenistan’ın dev devlet bayrağının ölçüsü 35 metreye 52.5 metre olup, ağırlığı 420 kilogramdır. COĞRAFİ -İDARİ YAPI Türkmenistan’ın coğrafi-idari yapısı Ahal, Balkan, Daşoğuz, Lebap ve Marı olmak üzere beş vilayete ayrılmaktadır. Her vilayet ise kendi içerisinde pek çok ilçelere ayrılmaktadır. Türkmenistan’da toplam 50 ilçe, 16 il, ilçelere bağlı 9 şehir, 77 kasaba, 565 muhtarlık ve 1937 köy bulunmaktadır. Aşkabat hariç Türkmenistan’ın tüm şehirleri, bulundukları vilayetin idari yapısına bağlıdırlar. NÜFUS Türkmenistan – çok uluslu devlettir. Ülkede yaklaşık 100 milletten insan yaşamaktadır. Nüfusun büyük çoğunluğunu Türkmenler oluşturmaktadır. DEVLET DİLİ Resmi devlet dili Türk dilleri grubu içinde yer alan - Türkmencedir. Kanunen Türkmen, İngiliz ve Rus dilleri olmak üzere üç dilde zorunlu öğrenim yürürlüktedir. DİN Türkmenistan’da en yaygın olan din – İslam’dır. Ülkenin tüm bölgelerinde camiler bulunmaktadır. Onlardan en büyükleri Aşkabat, Gökdepe ve Gıpçak’taki camilerdir. Camilerden başka, diğer dinlere ait mabet yerleri bulunmaktadır. Devlet, din özgürlüğünü ve kanunlar önündeki eşitliği garanti etmektedir. Dini kuruluşlar devletten ayrıdır ve devlet işlerine karışmamaktadır. Eğitim sistemi de dini kuruluşlardan ayrıdır ve laiktir. İDARİ YAPI Türkmenistan, Cumhuriyet başkanlığı sistemi ile yönetilen, anayasasına göre, demokratik ve laik bir hukuk devletidir. Türkmenistan Anayasası devlet hâkimiyetini yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üçe ayıran prensip esasında temellendirilen devletin baş kanunudur. Egemenliğin taşıyıcısı ve Türkmenistan devlet hâkimiyetinin yegâne kaynağı - halktır. Türkmenistan, uluslararası toplumun tüm haklarına sahip olmakla, dış politikada daimi tarafsızlık, diğer ülkelerin içişlerine karışmazlık¸ kuvvet kullanımı ve askeri bloklara¸ ittifaklara katılmazlık, bölge ülkeleri ve dünya uluslarıyla dostluklu ve karşılıklı çıkara dayalı barışçıl ilişkileri teşvik etmektedir. Türkmenistan yasalar temelinde daimi tarafsızlık statüsüne sahiptir. “Türkmenistan’ın Daimi Tarafsızlığı”yla ilgili 12 Aralık 1995 tarihli Birleşmiş Milletler Genel Kurul kararları: “1. Türkmenistan’ın daimi tarafsızlık statüsünü destekler ve tanımaktadır. 2. Birleşmiş Milletler üyesi devletlerin Türkmenistan’ın bu statüsüne desteklemeye¸ bağımsızlığı, egemenliği ve toprak bütünlüğüne saygı duymaya çağırmaktadır.” Türkmenistan’ın uluslararası toplum taraf tarafından tanınan daimi tarafsızlığı¸ onun iç ve dış politikasının temelini oluşturmaktadır. Devletin ve iktidarın başkanı, Türkmenistan’ın en üst düzey görevli kişisi, Türkmenistan’ın Cumhurbaşkanıdır. Türkmenistan’ın Cumhurbaşkanı Bakanlar Kurulunu ve hükümeti yönetmek, Türkmenistan’ın bağımsızlığını, tarafsızlık statüsünü, toprak bütünlüğünü korumak ve Türkmenistan’ın anayasası ile uluslararası yükümlülükleri yerine getirmekle sorumludur. Türkmenistan’ın Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanı olan Türkmenistan’ın Cumhurbaşkanı, büyükelçileri, vilayetlerdeki, illerdeki ve ilçelerdeki bakanlıklar ile genel müdürlüklerin yöneticileri gibi hükümetin en yüksek vazifeli kişilerini atamakla yükümlüdür. МECLİS Türkmenistan’ın en yüksek yasama organı - Meclistir. Türkmenistan Meclisi seçim daireleri tarafından beş yıl süreyle göreve getirilen 125 milletvekilinden oluşmaktadır. Meclis, anayasanın hazırlanması ve değiştirilmesi, kanunların yasalaştırılması, onların yerine getirilmesinin kontrolü hususlarında yetkilidir. BAKANLAR KURULU (HÜKÜMET) Bakanlar Kurulu karar veren ve icra eden organdır. Türkmenistan Bakanlar Kurulunun Başkanı Türkmenistan’ın Cumhurbaşkanıdır. Bakanlar Kurulunda Başkan yardımcıları ve bakanlar bulunmaktadır. Bakanlar Kuruluna hükümetin merkezi icra organlarının yöneticileri gibi başka kişiler de Türkmenistan’ın Cumhurbaşkanı tarafından dâhil edilebilir. Bakanlar Kurulu Türkmenistan’ın kanunlarının, Türkmenistan’ın Cumhurbaşkanı ve Meclisinin aldığı kararlarının yerine getirilmesinden sorumludur. Vilayetlerdeki, illerdeki ve ilçelerdeki icra organlarını valiler yürütmektedir. Yargı hâkimiyetini Türkmenistan Yüksek Yargısı ve mahkemeleri oluşturmaktadır. Hâkimler bağımsız olup, sadece kanunlara tabidirler. 11 Şubat 2007 yılında Türkmenistan Cumhurbaşkanı olarak halk oylamasıyla Gurbangulı Mälikgulıyeviç Berdimuhamedov seçilmiştir. 29 Haziran 1957'de Aşkabat yakınlarındaki Göktepe ilçesinin Babarap köyünde dünyaya gelen Gurbangulı Malikgulıyeviç Berdimuhamedov, 1979 yılında Türkmen Devlet Tıp Enstitüsünü bitirip, yüksek öğrenim görmüş ve tıp ilminin doktoru, profesör unvanını kazanmıştır. Çalışma hayatına 1979 yılında başlamıştır. O dönemden başlayarak 1997 yılına kadar Türkmenistan Sağlığı Koruma ve İlaç Sanayi Bakanlığı kadrosunda Öğretmenlik, Terapi Diş Tedavisi Bölümü Doçentliği, Diş Hekimliği Fakültesi Dekanlığı, Aşkabat Diş Hekimliği Merkezi Direktörlüğü gibi çeşitli görevleri yerine getirmiştir. 1997 yılında Türkmenistan Sağlığı Koruma ve İlaç Sanayi Bakanı, Türkmenistan Sağlığı Koruma ve Geliştirme ile İlgili devlet Hazinesi'nin vekaleten direktörü görevlerine atanır. Sonra onun bu görevlerine, Aşkabat'taki Uluslararası Tıp Merkezine başkanlık ve Türkmen Devlet Enstitüsü rektörlüğü görevleri de eklenir. 3 Nisan 2001 yılında Türkmenistan Cumhurbaşkanı kararı ile Türkmenistan Bakanlar Kurulu Başkanının Yardımcısı görevine atanır. 2006 yılının Aralık ayının 21'inde Türkmenistan Devlet Güvenlik Konseyi ve Türkmenistan Bakanlar Kurulunun kararı ile Türkmenistan Cumhurbaşkanı ve Türkmenistan Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanı görevlerini vekaleten devraldı.14 Şubat 2007 tarihinde yapılan seçim sonucunda, 5 yıl süre ile Türkmenistan Cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. |